مطالعه هلن فیشر بر روی مغز انسان عاشق حقایق زیادی را درباره این پدیده جهانی برای ما آشکار کرده است. در مغز عاشق انسان بنابر دانش جدید تغییر و تحولات بسیار عمده‌ای صورت می‌پذیرد. این مقاله به تغییر و تحولات بیولوژیک مغز عاشق می‌پردازد.

استاد کائنات کاین کارخانه ساخت

مقصود عشق بود و جهان بهانه ساخت

سخن شاعران و نویسندگان مملو از درد هجر است و ناله از دست بی‌وفایی معشوق. معشوق همه ناز است و عاشق همه نیاز.

با این وجود، انسان چه نیازی به عاشق شدن دارد و عاشقی چه نیازی از انسان را در طول تاریخ برآورده می‌کرده است؟ بدون عشق ساختار جوامع انسانی و زندگی انسان چه تفاوتی می‌کرده است که بشر حاضر به قبول درد عاشقی شده است؟ و در نهایت مغز عاشق از نظر تکاملی چگونه شفا یافته است؟ برای پاسخ به این سوالات باید به ساختار مغز رجوع کرد.

مغز انسان همراه با رشد انسان تکامل یافته است. در واقع تاریخ انسان را می‌توان در قسمت‌های مختلف مغز او جستجو نمود. بر اساس نظریه پل مک لین در سال ۱۹۶۰، با رشد انسان در طول تاریخ قسمت‌های جدیدی به مغز اضافه شده است.

باستانی‌ترین قسمت مغز خزنده‌ای یا باستانی نام دارد (Reptilian Brain) که شامل ساقه مغز (BrainStem) و مخچه (Cerebellum) است و وظیفه اعمال حیاتی مانند تنفس، تعادل، ضربان قلب و گردش خون را برعهده دارد. مغز انسان و خزندگان در این قسمت از مغز با یکدیگر مشابهت دارد. ساقه مغز خود شامل بصل النخاع (Medulla)، پل دماغی (Pons) و مغز میانی (Mid Brain) می‌شود.

ساختار دومی که بعد از آن بوجود آمد لیمبیک سیستم یا مغز پستانداری است که مسئول عواطف و احساسات و نیز خاطرات در انسان است. قسمت‌های اصلی لیمبیک سیستم عبارت است از هیپوتالاموس که مسئول دمای بدن، گرسنگی، تشنگی، هیجانات اشتها و خواب است. امیگدال که مسئول درک هیجاناتی مانند خشم، شادی، ترس و نیز حافظه هیجانی است. و هیپوکامپ که مسئول خاطرات است. لیمبیک سیستم جایی است که ما تصمیمات و ارزش‌گذاری‌های ناخودآگاهی می‌گیریم که در عین حال تاثیر زیادی بر رفتار ما دارند.

جدیدترین قسمت مغز نئوکرتکس است که از دو نیکره چپ و راست تشکیل شده است. نئوکرتکس مسئول تفکر انتزاعی، زبان، تخیل و خودآگاهی است. نئوکرتکس برخلاف مغز باستانی بسیار منعطف بوده و قابلیت تطبیق زیادی با شرایط دارد و توانایی یادگیری آن بسیار زیاد است. در حالیکه پاسخ مغز باستانی مشخص و از پیش تعیین شده و اجباری است، ولی نئوکرتکس قدرت تطبیق خود با شرایط را داشته و بی‌نهایت پاسخ به یک پدیده می‌تواند بدهد. مزیت پاسخ‌های مغز باستانی سرعت بالای پاسخ‌ها است. مغز باستانی به دلیل نداشتن آپشن‌های متفاوت، پاسخ یکسان و همیشگی خود را با سرعت بالا می‌دهد که این خصیصه برای بقای فرد حیاتی است.

این سه قسمت مغز به‌طور جداگانه فعالیت نمی‌کنند، بلکه بی‌نهایت مسیرهای عصبی قسمت‌های مختلف مغر را به‌یکدیگر متصل کرده است.